Paars - door Hennie en Lienske

Bladzijden en baleinen

Hennie schrijft: 

Wanneer het mijn beurt is om het verslag van de wandeldag te schrijven ligt mijn Westerborkpadboekje altijd naast het toetsenbord. Zo kan ik de route in gedachten weer nalopen en lezen en gemakkelijker de dag beschrijven. Tijdens onze wandelingen ben ik van ‘het boekje’ –heb het voortdurend in handen- en Jo Anne is van ‘de GPS’.

Deze keer is het nogal lastig omdat tussen elke bladzijde die ik om wil slaan velletjes toiletpapier liggen. Het is drie keer zo dik als normaal: Kletsnat! Ik hoop dat het boekje nog te redden is.

Het was namelijk een heel regenachtige dag met af en toe een stormachtige wind. Jo Anne’s paraplu heeft het helaas niet overleefd. Jammer voor de plu, maar het bracht naast de hoeveelheid regen ook een enorme lachbui.

We begroeten vandaag Lienske, onze medewandelaar, op station Harderwijk.

Lienske schrijft:

Al een half jaar ervoor had ik in mijn agenda opgeschreven dat vandaag Jo Anne en haar zus Hennie, de etappe van Putten naar Harderwijk zouden lopen. Het leek me leuk om met hen mee te lopen. Ze lopen tenslotte voor een goed doel: Women walk for Women van Open Doors!

Op station Harderwijk zie ik een vrouw met een leuke oranje muts. Even verder kijkend zie ik Jo Anne en weet ik dit is de zus van Jo Anne, Hennie. We maken kennis en stappen, na 8 minuten rijden, om 10.00 uur uit de trein in Putten. Hier is ons vertrekpunt voor vandaag. Maar voor we beginnen, eerst een bak koffie. Het cafeetje langs het spoor is officieel nog niet open, maar voor wandelaars tapt de eigenaar op dit vroege uur wel koffie. Hij is zelf ook een fervent wandelaar en vindt het moedig dat we vandaag op pad gaan. De regen komt namelijk met bakken uit de lucht. Maar niet getreurd, je kunt niet natter worden dan tot op je vel en we zijn niet van suiker .

Hennie schrijft:

We beginnen waar we de vorige keer stopten en wandelen naar kasteel ‘de Vanenburg’. Nu een conferentieoord maar in de oorlog korte tijd een werkkamp. Wanneer we daar zijn, staat er in het boekje ‘LP’ (LuisterPunt). Langs de hele route zijn er verhalen te beluisteren die na het scannen van een QR-code, die op een lantaarnpaal is geplakt, te horen zijn. Johannes van Hell, die als kleine jongen in de buurt van het kamp woonde vertelt zijn verhaal. Er is namelijk geen kampoverlevende die dat kan navertellen….

Lienske schrijft: 

Lekker doorstappend, langs mooie boerderijen en ook bossen, zien we hier en daar iets van het voorjaar. Een polletje krokussen die staat te bloeien. Wat krijg ik weer zin in het voorjaar!

Onderweg lezen we uit het boekje verhalen over onderduikers, die op verschillende plekken gezeten hebben. Twee joodse kinderen, na verraad, opgepakt. Het raakt mij. Twee jonge kinderen en hun leven is geëindigd in een concentratiekamp. Hoe anders heeft de Here God het bedoeld.

Hennie schrijft: 

Als we in Ermelo zijn wandelen we een klein stukje met een mevrouw op. “U hebt niet de mooiste dag uitgekozen om te wandelen”, zegt ze vanonder haar paraplu. “U hebt gelijk, maar we wandelen het pad van hen die het ook niet voor het kiezen hadden, “ vertel ik haar. Kort raken we met haar in gesprek. Ze vertelde ons dat zij als kind naast het spoor aan de Sofialaan woonde in de oorlog. “Daar – ze wijst naar de huizen die op een steenworp afstand van ons staan – mochten wij het laatste jaar van de oorlog niet meer wonen, omdat de bezetter daar treinstellen had neergezet op het spoor. De geallieerden bombardeerden die wagons en het was te gevaarlijk voor de omwonenden. Er is zelfs een gezin met inwonende evacués omgekomen tijdens één van die bombardementen.” We danken haar voor haar verhaal en even later komen we langs een gedenkmonumentje waar de namen op staan van hen die stierven. Een enkeling overleefde het. Een verscheurd gezin. Er staat een pot met verse plantjes. Verzorgd. Niet vergeten.

Bij het bankje voor het station in Ermelo kunnen we luisteren naar het verhaal van het Joodse meisje Hettij Leons en haar moeder. Ze werden op die plek in maart 1943 gearresteerd. Ze kwamen niet terug.

Net als Eva en Bram Beem. En 12, voor ons naamloze, Joodse bewoners van ’s Heeren Loo, toentertijd een inrichting voor verstandelijk gehandicapten. Via Westerbork gedeporteerd naar Auschwitz. Nooit meer thuis.   

Lienske schrijft:   

Op station Ermelo, zitten we binnen lekker droog en eten ons brood op. En chocolade! Mjammie.

De vrouw achter het loket ziet ons zitten en per gratie mogen we het toilet gebruiken. Ik trek een schone broek en schone sokken aan. Dat zit een stuk lekkerder! We gaan weer op pad en op een kaal gedeelte verwaaien we helemaal. Een goede test voor mijn nieuwe stormparaplu. Jo Anne haar paraplu krijgt steeds meer het model van mijn exemplaar, daar hebben ze dus het model storm-paraplu vandaan gehaald.  

Terwijl we Harderwijk binnenwandelen, slaat de vermoeidheid toe. Mijn voeten soppen in mijn schoenen. Maar het einde van de tocht is in zicht. We gaan nog langs de Joodse begraafplaats, waar ik een steentje uit Auschwitz leg met een mooie tekst neer, bij het graf van de heer Philips.

Rond 14.30 zijn we weer op station Harderwijk. Tijd voor koffie en iets hartigs voor de inwendige mens. We nemen afscheid van elkaar en na een uur zit ik thuis. Dankbaar voor Hennie en Jo Anne die deze tocht lopen en mijn voeten warmend bij de kachel. Terugkijkend op een waardevolle dag! 

Hennie schrijft: 

In Harderwijk komen we langs een kleine Joodse begraafplaats ‘Beth Chaim’. Achter op het veld is de Harderwijkse slager Philip Philips begraven. Hij is gestorven in het Ermelose ziekenhuis Salem, dat vrede betekent, terwijl hij niet wist waar zijn vrouw en kinderen waren. Philip stierf op 3 maart 1943. Zijn vrouw Selma, dochter Betty en zoon Frits stierven exact een half jaar later op 3 september. In Auschwitz.
Lienske legt bij de gedenksteen een steentje uit Auschwitz met daaraan een kaartje met de tekst:

“Now and forever in memory of those,

who rebelled in the camps and ghettos,

fought in the woods, in the underground

and - with the allied forces -

who braved their way to Eretz Israel

and those who died

sanctifying the name of God”.

# Yad Vashem, Jerusalem

Paars

Wij staan stil in het mossige gras en zien dat we eigenlijk in een enorm bed van paarse krokussen staan. Paars is de kleur die veelal gebruikt wordt in de adventstijd en de 40 dagentijd.

De diep-paarse kleur van ons hesje, de lentebloempjes en de aanloopperiode naar Kerst en Pasen verbindt ons en staat voor uitzien naar een nieuwe tijd. Voor hoop en verwachting.
Wij, die leven, zijn met hen, die stierven, verbonden in de Jiddische uitdrukking: Mazzeltov.

Want: Het beste komt nog!